Wat zijn onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK)?

Vraag je aan mensen of ze de afgelopen twee weken lichamelijke klachten hebben gehad, dan zegt bijna iedereen “ja”. Vaak zijn die klachten niet goed te verklaren. Ze zijn er gewoon en horen bij het leven. Veel klachten gaan vanzelf over.

Worden de klachten erger? Heeft u er lang last van? Denkt u aan een ernstige ziekte? Of komen er andere klachten bij? Dan gaat u waarschijnlijk naar uw huisarts. Van alle mensen die bij de huisarts komen, heeft bijna de helft lichamelijke klachten die niet goed te verklaren zijn: bij medisch onderzoek is er geen ziekte of lichamelijke afwijking te vinden die de klachten goed verklaart. Wanneer deze klachten langer dan een paar weken duren, is er sprake van onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten. Uw huisarts noemt die klachten SOLK (Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten). Somatisch betekent ‘lichamelijk’.

Voorbeelden van SOLK: 

Als de blindedarm ontstoken is, dan krijgt u buikpijn. Die buikpijn is goed te verklaren. Er is een blindedarmontsteking, die de pijn verklaart.

Iemand kan ook buikpijn hebben zonder dat er een ziekte of lichamelijke oorzaak voor de klachten te vinden is. Het gaat dan om een onvoldoende verklaarde buikpijn. Klachten van een prikkelbare darm zijn hier een voorbeeld van. De buikpijn bij een prikkelbare darm kan heftig zijn, veel beperkingen geven en samengaan met allerlei andere klachten. Maar een lichamelijke oorzaak zoals een darmontsteking, een maagzweer of kanker wordt niet gevonden. Dit is de eerste groep SOLK.
Er is nog een tweede groep SOLK: klachten met een duidelijke oorzaak, alleen zijn de klachten heftiger, duren langer of geven meer hinder dan verwacht. Zo kan iemand bijvoorbeeld na een verstuikte enkel maanden met krukken blijven lopen. Door de pijn lukt het niet om te werken. Het is dan onduidelijk waarom iemand zo veel of zo lang klachten heeft. Ook deze klachten noemen artsen SOLK.

Waardoor ontstaan SOLK?

Een goede verklaring voor uw klachten is er niet. Daarom spreken we van onvoldoende verklaarde klachten. Artsen kunnen niet goed ontdekken waarom u zulke klachten heeft. Duidelijk is wel dat de volgende dingen ermee te maken kunnen hebben:

• Lichaam en geest: lichamelijke klachten hebben invloed op psychische klachten en omgekeerd. Lichamelijke klachten hebben invloed op uw stemming. Ze kunnen bijvoorbeeld spanning, stress, angst, verdriet en/of somberheid geven. Omgekeerd kan stress ook lichamelijke klachten, langdurige pijn of moeheid geven
• Bij mensen met SOLK lijkt het erop dat wat ze voelen en wat ze denken sterker met elkaar verbonden is dan bij andere mensen.
• Aanleg: iemand kan een bepaalde aanleg of gevoeligheid die de kans op klachten groter maakt. Het kan zijn dat u steeds bepaalde klachten krijgt als u onder spanning staat, bijvoorbeeld buikpijn, rugpijn, vermoeidheid of jeuk.
• Aandacht en gevoeligheid: Sommige mensen merken lichamelijke klachten sneller op, letten er meer op of zijn gevoeliger voor wat er in hun lichaam gebeurt.
• Gedachten en ideeën: Sommige mensen maken zich meer zorgen als ze iets voelen in hun lichaam. Een voorbeeld: als u schrikt of onder spanning staat, gaat uw hart sneller kloppen. De meeste mensen weten dat en wachten tot het overgaat. Als u denkt dat er iets mis is met uw hart, geeft dat extra spanning en blijft uw hart snel kloppen.
• Uitlokkende gebeurtenissen: lichamelijke klachten kunnen beginnen met een heftige gebeurtenis of ziekte. Zo kan bijvoorbeeld een heftige darminfectie het begin zijn van langdurige buikpijnklachten.
• Dingen die ervoor zorgen dat de klachten blijven: iemand met rugklachten durft soms door angst of ongerustheid over de rugpijn niet meer te bewegen. Daardoor kunnen de rugklachten blijven of erger worden.

Welke dingen spelen een rol bij SOLK? 

Bij onverklaarde lichamelijke klachten (SOLK) spelen een aantal factoren een rol:

Lichamelijke factoren
Heeft u nog andere lichamelijke problemen, zoals diabetes of astma? Of slaapt u slecht? Voor de genezing van SOLK is het belangrijk om ook die problemen onder controle te krijgen.
Gedachten
Dit zijn bijvoorbeeld de negatieve gedachten die u kunt hebben over uw SOLK. U kunt bijvoorbeeld denken dat het allemaal nooit meer goed gaat komen met uw pijn of vermoeidheid.
Gevoelens, spanningen of emoties
Ongerustheid, angst voor ziekte, bewegingsangst, somberheid en depressie: uw stemming, spanningen en gevoelens, spelen een belangrijke rol bij SOLK.
Gedrag
Pijn, moeheid en andere klachten kunnen uw gedrag beïnvloeden. Het kan zijn dat u voorzichtig bent geworden en sommige dingen minder doet of zelfs vermijdt om klachten te voorkomen. Uw eetgewoontes, uw houding of uw manier van lopen en bewegen kunnen hierdoor veranderen. Misschien onderneemt u minder of bent u juist overactief om uw klachten te verdringen.
Sociale factoren
Hoeveel last u heeft van uw klachten, heeft vaak ook te maken met de situatie in uw leefomgeving (gezin) of op uw werk. Hoe andere mensen reageren, heeft weer invloed op hoe u met de klachten omgaat.

Welke SOLK komen veel voor?

Onverklaarde lichamelijke klachten zijn serieuze klachten die veel last kunnen geven. Soms kan iemands leven er volledig door veranderen. Vaak gaat het om klachten die ook bij ziekten of lichamelijke afwijkingen kunnen passen.

Voorbeelden zijn:

• ernstige vermoeidheid
• buikpijn of buikkrampen
• darmklachten, zoals diarree, verstopping, winderigheid
• maagklachten, misselijkheid
• (lage) rugpijn en andere spier- en/of gewrichtspijnen
• hoofdpijn of nekpijn
• duizeligheid of evenwichtsproblemen
• hartkloppingen
• pijn op de borst
• pijn na een aandoening of blessure die langer blijft dan verwacht

Deze klachten zijn zeker niet altijd SOLK. Artsen noemen ze SOLK als:

• ze langer dan een paar weken duren en er geen lichamelijke verklaring voor is gevonden,
• of als de klachten heftiger zijn, langer duren of meer hinder geven dan je zou verwachten.

behandeling bij SOLK? Sommige mensen hebben er genoeg aan te weten dat er geen oorzaak voor de klachten gevonden is. Zij gaan gewoon verder met hun leven. De klachten gaan dan vaak vanzelf over. Als het niet vanzelf over gaat kan de psychosomatisch oefentherapeut u helpen om de klachten te verminderen. Het lukt daardoor vaak beter om met de klachten om te gaan en verder te gaan met uw leven.